نویسنده: سیدنیما موسوی
36 ساعت بارش مداوم برف
روزنامۀ اطلاعات در گزارش 20 بهمن 1350، به آنچه که در شهرهای استان کردستان می‌گذرد به‌ویژه گیرافتادن وسایل نقلیۀ بین شهری در برف و بهمن، وضعیت جاده‌های مواصلاتی تهران به مازندران و نیز برف سنگین در مسیر ورود به شهر مشهد می‌پردازد و می‌نویسد: «تاکنون (ساعت ده صبح)، متجاوز از 36 ساعت تمام است که در اکثر شهرستان‌های شمال و شرق و غرب کشور برف می‌بارد و به‌جز از شهرستان‌های بزرگ و مرکزی این مناطق، از سایر شهرهای برف گرفته خبری نیست.
دو روز است [که] یک دستگاه اتوبوس مسافری با عده‌ای سرنشین در بین راه بیجار-دیواندره ناپدید شده و از وضع مسافران آن هیچگونه اطلاعی در دست نیست. در راه سقز-دیواندره نیز چندین دستگاه اتوبوس و کامیون و اتومبیل سواری پشت برف مانده‌اند و نجات مسافران آن‌ها به‌علت کولاک شدید میسر نیست. ارتباط اردکان فارس با همه نقاط اطراف قطع شده و لوله‌های آب آشامیدنی یخ زده و مردم در مضیقه آب می‌باشند.
جادۀ شیراز-اردکان، شیراز-یاسوج و شیراز-اصفهان مسدود می‌باشد و در دو طرف گردنۀ «کولی کش» ده‌ها دستگاه وسیلۀ نقلیه از حرکت بازمانده‌اند».
قطع‌شدن راه ارتباطی چهارصد روستا
در ادامه این گزارش آمده است: «برف سنگین ارتباط چهارصد روستا را در خراسان قطع کرد و شهر مشهد را به صورت تعطیل درآورد. تا ساعت ده صبح امروز ارتفاع برف در شهرهای نیشابور، قوچان و مشهد به بیش از یک متر رسید و در خارج این شهرها ارتفاع آن از دو متر هم گذشت. هم‌اکنون برف، شهرهای مشهد، قوچان، شیروان، بجنورد، درگز، سبزوار، نیشابور، تربت حیدریه، تایباد، فریمان، تربت جام، سرخس و کلات را به محاصره درآورده و نرخ مایحتاج عمومی در این شهرها تا چند برابر افزایش یافته است. ...آخرین خبر که ساعت یازده صبح امروز به تهران رسید، حاکی از این بود که هم اکنون بیش از پانصد دستگاه اتوبوس و کامیون در راه‌های درگز-قوچان و قوچان-مشهد به محاصرۀ برف درآمده‌اند و احتیاج به کمک فوری دارند».
بسته‌شدن جاده با برف 20 متری
در قسمتی دیگر از این گزارش آمده است: «با سقوط دو بهمن عظیم در راه هراز، ارتباط تهران با مازندران قطع شد. اولین بهمن ساعت 10 دیشب در فاصله امامزاده هاشم و پلور سقوط کرد و گریدر وزارت راه را که برای جلوگیری از بسته شدن راه در آن حوالی مستقر شده بود، زیر گرفت. راننده گریدر به‌وسیله سایر ماموران راهداری و پلیس راه نجات یافت. دومین بهمن یک ساعت پس از سقوط اولین بهمن، در همان محل سقوط کرد و باعث انسداد راه شد. بر اثر سقوط بهمن چند تیر تلگراف و تلفن در مسیر جاده سرنگون شد و باعث قطع ارتباطِ تلفن و تلگراف با شهرهای مازندران گردید.
ریزش برف در رودهن از 36 ساعت پیش شروع شده و به شدت ادامه دارد. هم اکنون در راه هراز، دویست متر از جاده را بهمن پوشانده و ارتفاع هر بهمن 15-20 متر است. راه دماوند-رودهن بسته شده و راه تهران-رودهن نیز به علت ریزش برف سنگین بسته شده».[1]
سفر تفریحی شاه در کوران مشکلات ناشی از برف
شاه که به همراه همسرش، در 5 بهمن به سوئیس رفته است[2]، با گذشت چندین روز از بارش برف و مشکلات ناشی از آن، همچنان در سفر سوییس و تفریح اسکی است؛ بنابراین در غیاب شاه، ستاد امدادی به ریاست سپهبد تفضلی تشکیل می‌شود.
بارش مداوم چند هفته‌ای برف در گیلان
آنچه که در این روزها بیشتر در مطبوعات بازتاب دارد وضع اسفناک استان گیلان است. وضعیتی که شامل سرما و یخبندان، تلف‌شدن دام‌ها، ورود حیوانات وحشی به شهرها برای یافتن غذا، شیوع آنفولانزا و حتی وقوع زلزله‌های خفیف است و همین باعث شد تا استاندار گیلان برای بهبود وضع استان از نخست وزیر استمداد ویژه بطلبد.
روزنامۀ اطلاعات در این مورد می‌نویسد: «دیروز استاندار گیلان ضمن یک تماس تلفنی از آقای هویدا نخست وزیر برای کمک به مردم این استان استمداد طلبید. این اقدام به دنبال وضع فوق‌العاده‌ای صورت گرفت که ریزش بی‌امان برف برای اهالی گیلان به‌وجود آورده است. اکنون گیلان برف‌زده استمداد می‌طلبد، ریزش برف در این منطقه حتی برای یک‌لحظه قطع نمی‌شود، هفته‌هاست که در گیلان برف می‌بارد و رطوبت هوا به صددرصد رسیده است.
به دنبال تقاضای کمک استاندار گیلان از نخست‌وزیر، آقای هویدا به کلیه وزارتخانه‌های مسئول دستور اکید داد تا اقدامات سریعی در زمینۀ کمک به گیلان معمول دارند. به‌دنبال این دستور بلافاصله یک گروه از ماشین آلات وزارت راه عازم رشت شد؛ ولی این گروه پس از عزیمت در منطقۀ کوهین دچار طوفان و کولاک شدید برف شدند و اکنون در محاصره برف قرار گرفته‌اند.
بعد از ظهر دیروز یک گردان مهندسی از پادگان منجیل به فرماندهی سرهنگ بهادری متشکل از چهار افسر، بیست و دو درجه‌دار، چهل و دو سرباز و چندین دستگاه کامیون و یک بلدوزر و یک آمبولانس به منظور کمک به اهالی گیلان از پادگان منجیل وارد رشت شدند و سرگرم گشودن راه‌های مسدود می‌باشند. در حال حاضر پنج اکیپ پزشکی به منظور درمان مجانی مردم در شهرداری رشت، بیمارستان پورسینا، محله رودبارتان، بیمارستان رازی و زایشگاه رشت مستقر شده‌اند و شب و روز در خدمت مردم به مداوای آنان می‌پردازند».[3]
روایت مهیج «کیومرث درم‌بخش» از جهنم سفید برف
یکی از زیباترین و مهیج‌ترین گزارش‌های مطبوعاتی پیرامون برف 1350، گزارش «کیومرث درم‌بخش» کارگردان ایرانی است که روایتی مهیج از سفر خود به نواحی «قطری» در اطرف «شاهرود» ارائه می‌دهد. درم‌بخش را جامعه روشنفکری ایران با فیلم «بوف کور» می‌شناسند.
سطرهایی از روایت درم‌بخش به این شرح است: «جهنم سفید برف و زوزه گرگ‌های گرسنه را باید به چشم دید و با گوش شنید تا اوج فاجعه را حس کرد. همه جا تاریک بود. هوا سرد بود و سوز شدیدی که از لای در عقب لندرور به داخل می‌آمد، من و هدایت را می‌لرزاند. توی لندرور نشسته بودیم و داشتیم در ذهن آخرین رشته‌های امید به زنده‌ماندن را می‌گسستیم... ساعت نزدیک 4 بعد از ظهر بود. هوا کم کم تاریک شده بود و سرما شدت گرفته بود. هدایت ناگهان با وحشت گفت: آه، گرگ‌ها! گرگ‌ها آمدند! این صدای زوزه گرگ‌های گرسنه است.
هدایت که شکارچی با سابقه‌ای است، همۀ صداهای بیابان را می‌شناسد و این بود که او دائما خطر را زودتر از من احساس می‌کرد و زودتر به فکر چاره می‌افتاد. این بار هم او به فکر چاره افتاد و بلافاصله سوییچ اتومبیل را گرداند ولی... نشد! اتومبیل روشن نشد! رادیاتور یخ بسته بود و باید هر چه زودتر دست به‌کار می‌شدیم. من پیاده شدم تا با سوزاندن مقداری کاغذ و پارچه، رادیاتور را گرم کنم؛ ولی هنوز یک پایم روی رکاب بود که ناگهان حس کردم جسمی به طرفم جهید.
هدایت فریاد زد: مواظب باش! و من وحشت‌زده خودم را توی اتومبیل انداختم و در چشم بهم‌زدنی در را بستم. این یک گرگ قوی هیکل بود که به طرفم جهیده بود. و من، حالا که توی اتومبیل بودم و قلبم به سرعت میزد و حرارت بدنم بالا رفته بود، تازه متوجه خطر شده بودم».[4]
پی‌نوشت‌ها
[1] - روزنامه اطلاعات، 20/11/1350، ص21
[2] - نک: روزنامه اطلاعات، 05/11/1350، ص1
[3] - روزنامه اطلاعات، 21/11/1350، ص5
[4] - همان