نویسنده: سیدنیما موسوی
سخنرانی محمدرضاشاه در سالن محمدرضاشاه
در این میان سالن محمدرضا شاه همچنان کارکرد سیاسی خود را نیز داشت و به محل دیدار شاه با نخبگان سیاسی تبدیل شد. سخنرانی‌هایی که به تقلید از فضای بلوک شرق و در فضایی شبیه به پولیت به‌روی حزب کمونیست شوروی ایراد می‌شد. شاید مهم‌ترین سخنرانی‌های شاه که در این ورزشگاه انجام شد سخنرانی مربوط به کنگرۀ ملی کشاورزان در دی‌ماه 1342 بود که شاه در آن سخنرانی اصول انقلاب سفید را برشمرد و یا سخنرانی شاه در افتتاحیۀ حزب رستاخیز در اسفندماه 1353 که به میزبانی ورزشگاه محمدرضا شاه انجام شد؛ ولی یکی از مهم‌ترین سخنرانی‌های شاه در این سالن، سخنرانی در سوم بهمن 1351 در گردهمایی بزرگداشت دهمین‌سال انقلاب شاه و ملت انجام شد.
این سخنرانی در مقام بیان دستاوردهای اصلاحات ارضی به‌وسیلۀ شاه بود که وی به‌صورت هم‌زمان از نیروهای چپ و مذهبی انتقاد تندی کرد. روزنامۀ اطلاعات بخشی از این سخنرانی مهم را منتشر کرده است: «تاریخ انقلاب ایران دیروز در سالن محمدرضا شاه پهلوی در تهران دوباره تجدید شد. این سالن که یکبار ده‌سال قبل در چنین روزهایی با تمام وجود به نمایندگی از طرف ملت ایران بر منشور انقلاب شاه صحه گذاشت دیروز مجدداً یکبار دیگر رهبر بزرگ ملت ایران را با گرمی در آغوش گرفت.] نقل شاه [: حضور در چنین جلسه‌ای می‌توانید تصور کنید که برای من معنی خاصی دارد موقعی که امروز را با ده‌سال قبل مقایسه می‌کنم. در آن روز با تمام قلب و وجود خود اصولی که در آن روز به نظرم امکان‌پذیر بود برای رسیدگی و تایید و تصویب ملت ایران پیشنهاد کردم و در ششم بهمن و همان شکلی که می‌دانید یا خودتان در آن شرکت داشتید ملت ایران یک‌تنه جواب مثبت بدان داد. [1]»
آتش‌سوزی دراماتیک سالن محمدرضا شاه
با این حال از سال‌های آغازین دهۀ 1350 با تاسیس مجموعۀ ورزشی آریامهر (آزادی) از اهمیت اماکن ورزشی قدیمی‌تر تهران همچون امجدیه و محمدرضا شاه کاسته شد. نقش ورزشگاه محمدرضا شاه در سطح رقابت‌های داخلی باقی ماند و با آتش‌سوزی این سالن ورزشی در اردیبهشت سال 56، این ورزشگاه عملاً به فراموشی سپرده شد. روزنامۀ اطلاعات در توصیف روز آتش‌سوزی سالن چنین می‌نویسد: «15 دقیقه بعدازظهر دیروز استادیوم سرپوشیده محمدرضا شاه در خیابان ورزش (ضلع شمالی پارک شهر) دچار حریق شدید شد و آتش، این استادیوم بزرگ را به‌کلی در هم کوبید.
ستون دود و آتش به‌قدری عظیم بود که کوهنوردان در توچال و ارتفاعات شمال تهران آن را تماشا می‌کردند. دود غلیظ آسمان مرکزی تهران را پوشاند و حریق عبور و مرور را در خیابان‌های اطراف قطع کرد. حریق بزرگ استادیوم از قسمت جنوبی ساختمان شروع شد و چند لحظه به قسمت‌های دیگر سرایت کرد. با وسعت گرفتن حریق داخل استادیوم شعله‌های سرکش آتش در چهارسوی ساختمان از پنجره‌ها بیرون زد و خیلی زود ستون عالی عظیم دود فضای بالای استادیوم را پوشاند. دود و آتش رفته‌رفته بیشتر شد و کمتر از 15 دقیقه چنان وسعت گرفت که نه تنها ستون‌های دود از چهارگوشه تهران نمایان بود؛ بلکه کوهنوردانی که به توچال و ارتفاعات شمال تهران رفته بودند ستون عظیم دود را به‌خوبی می‌دیدند. حریق به آتش‌نشانان تهران اطلاع داده شد و ماموران آتش‌نشانی پس از استقرار در محل به کمک ماموران انتظامی مسیر اتومبیل‌ها و مردم را در خیابان ورزش و خیابان فرعی ضلع شرقی استادیوم مسدود کردند.
مسدودکردن این دو خیابان باعث فشردگی ترافیک در خیابان سپه و خیابان‌های منتهی به اضلاع مختلف پارک شهر شد. آتش‌نشانان که به علت وجود دود غلیظ با ماسک‌های مخصوص وارد عملیات شدند پس از نیم‌ساعت تلاش کانون حریق را که در ضلع جنوبی استادیوم بود محاصره کردند و سرانجام موفق شدند آتش را خاموش کنند. بقایای حریق که در گوشه‌وکنار استادیوم وجود داشت تا ساعت هفت و نیم بعدازظهر به‌تدریج لکه‌گیری شد. محمد وحدانی سرپرست استادیم علت حریق را اتصال سیم‌های برق به آکوستیک‌های موجود در ساختمان گزارش کرده است. ازآنجاکه به دیوارهای استادیوم آسیب فراوان رسیده بود و احتمال ریزش آن‌ها می‌رفت ماموران آتش‌نشانی با طناب‌های مخصوص و به کمک ماشین‌های آتش‌نشانی آن قسمت از دیوارهای خطرناک را فروریختند[2].»
آتش‌سوزی این ورزشگاه علاوه بر یک حادثۀ شهری، یک واقعۀ دراماتیک در جهت تغییر بافت شهری تهران از دهۀ 1340 بود. با توجه به اینکه با تاسیس ورزشگاه آزادی و نیز سالن رودکی عمده برنامه‌های فرهنگی و ورزشی جایی دیگر از این ورزشگاه برگزار می‌شد. با تغییر فضای شهری تهران به سمت فرهنگ مصرفی پس از دهۀ1340 کارکرد بسیاری از بناهای سابق از بین رفت و نقش ورزشگاه محمدرضا پهلوی نیز که یادآور تهران در حال گذار از سنت به مدرن در دهۀ 1330 بود کاهش یافت.
این آتش‌سوزی واقعه‌ای دراماتیک و یادآور مرگ تهران پیش از مدرنیسم دهۀ 1340 است. ورزشگاهی که شاهد آتشین‌ترین سخنرانی‌های شاه در حمایت از اصلاحات ارضی بود حال در ماه‌های پایانی حکومت پهلوی بشکل دراماتیک آتش گرفت و از کارکرد خارج شد. این وضع دراماتیک در سال‌های پس از انقلاب نیز ادامه داشت. پس از انقلاب سال 1357 این ورزشگاه زیر سایۀ مجموعۀ ورزشی آزادی قرار گرفت و گردهمایی‌های سیاسی نیز در جایگاه دیگری برگزار می‌شد. علاوه بر برگزاری رویدادهای مهمی مثل ادوار اولیه مسابقات مردان آهنین، این ورزشگاه همواره پس از ورزشگاه آزادی گزینه دوم میزبانی رویدادهای کشتی بود است. چنانچه پس از بازسازی در سال 1401 و افزوده شدن امکانات خوابگاهی و تمرینی این ورزشگاه به مالکیت همیشگی فدراسیون کشتی درآمد.
پی‌نوشت‌ها