نویسنده: حسین یگانه‌پور

ترقی معکوس

فائقه آتشین، با نام هنری «گوگوش»، دختر اکروبات کاری که از دوران کودکی در کنارش پدرش خاک صحنه خورد و در مقابل چشم مردم بزرگ شد، با ورود به عرصه خوانندگی و بازیگری، طرفداران بی‌شماری پیدا کرد و به «شاه‌ماهی موسیقی» ایران شهرت یافت.

محبوبیت او به حدی بود که به الگوی بخشی از زنان ایرانی تبدیل شد که به جز گوش کردن به ترانه‌های او، از سبک پوشیدن لباس، مینی‌ژوب و مدل موی کوتاه او معروف به مدل گوگوشی تقلید می‌کردند.[1]

در اواخر دهه 50 که سینمای ایران دوران فحشای هنری را سپری می‌کرد، گوگوش نیز برای عقب نماندن از سایر هم طیفانش، با برهنه شدن در فیلم «در امتداد شب»، مسیر ترقی معکوس را انتخاب کرد؛ فیلمی که به گفتۀ سعید کنگرانی، بازیگرِ جوان و خوش‌سیمای فیلم که مقابلِ گوگوش ایفای نقش کرده بود، به «دار مکافات» و «سنگین‌ترین تاوان» برای او بدل گشت.[2]

گوگوش و سعید کنگرانی در نمایی از فیلم در امتداد شب-1356

نقش‌آفرینی غیرمتعارف گوگوش در این فیلم که به اصطلاح در آن «سکسی» شده بود، در نظر خیلی‌ها به‌ویژه خانواده‌های طرفدار سفت و سختش، غیرمترقبه و تعجب‌آور بود.[3] و انتقادات بسیاری را در پی داشت.

 مجله ستاره سینما در یادداشتی با اشاره به نقش مادر بودن گوگوش در زندگی شخصی‌اش، او را مورد ملامت قرار داد و نوشت: «گویا این مادرِ هنرمند، قسم خورده که در امتداد شب‌ها و روزهای زندگی، آنچنان در صحنه فیلم‌ها ظاهر شود که نوزادی تازه سر از رحم در می‌آورد.... اگر اینطور است، تکلیف واژه "مادر" را روشن کنید تا مادرها بدانند وقتی بچه‌شان از آنها سوال می‌کند که مادر چیست؟ چه پاسخ بدهند؟!»[4]

 «فرزند این مادرِ اسمی چه گناهی کرده که دیگران دائم عکس‌های فیلم‌های مادر او را به رخش می‌کشند؟!»[5]

«اگر موضوع درس انشای پسرت، این باشد که «مادر خوب کیست؟» او چه خواهد نوشت؟ مسلماً هیچ؛ زیرا آن روز که قرار است انشای او خوانده شود، پسرت در کلاس حاضر نخواهد شد.»[6]

«نفرت از گوگوش، مادری که هنرپیشه یک چنین فیلمهایی است بیشتر می‌شود؛ تحقیق کنید؛ در بسیاری مدتهاست که دیگر در بسیاری از خانه‌ها، دیگر شور و شوقی برای شنیدن صدای گوگوش نیست و اگر کسی هم گوش می‌کند، خیلی آرام! گویی شنیدن صدای او جزئی از منکرات است.»[7]

دامنه انتقادات به این ستاره سینما آنقدر افزایش یافت که گوگوش راهی جز پاسخگویی به افکار عمومی و البته توجیه عملکرد خود نداشت. او در مصاحبه با مجله ستاره سینما، عریان شدنش را متفاوت از جنس برهنگیِ سایر بازیگران و نه برای بیشتر دیده شدن عنوان کرد و خود را بی‌نیاز از «همرنگ جماعت شدن!» دانست.[8]

هرچند گوگوش، استفاده از این عریانی را برای جلب تماشاگر نمی‌دانست ولی در همان مصاحبه، گلایه می‌کند که در بازار ترانه کم کار شده و این عرصه به خاطر ورود خواننده‌های جدید، جذابیتی ندارد و مردم هم مشکل پسندتر شده اند.[9]

مجله ستاره سینما

بحث بر سر برهنگی گوگوش میان طرفداران و مخالفان بالا می‌گیرد؛ اما وزنه مخالفت‌ها، سنگین‌تر است! طرفداران او شدیداً به او توصیه می‌کنند که «اگر می‌خوای محبوبیت خود را حفظ کنی، در فیلمی بازی کن که در آن از عریانی خبری نباشد.» [10]

چرا که با ادامه این رویه، «گوگوش دارد میرود و میرود تا محو شود و اگر امروز غروب زودرس او فرا رسیده، فقط و فقط به این خاطر بوده که آغازش با طلوع عریان شروع شد و ادامه یافت.»[11]

[1] https://www.britannica.com/biography/Googoosh

[2] salamcinama.ir/news/2636/مصاحبه-سعید-کنگرانی-از-فساد-در-سینما-پیش-از-انقلاب-از-نحوه-ورود-گوگوش-به-سینما-تا-نحوه-رابطه-اش-با-شهره-آغداشلو

[3] ستاره سینما 13/12/56

[4] ستاره سینما 13/03/57

[5] همان

[6] همان

[7] همان

[8] ستاره سینما 22/11/56

[9] ستاره سینما 13/12/56

[10] ستاره سینما 20/03/57

[11] ستاره سینما 13/03/57